Rynny są ważnym elementem dachu – ich zadaniem jest odbiór i bezpieczne odprowadzenie wody z połaci dachowych. Źle dobrany i wadliwie zamontowany system rynnowy spowoduje, że woda będzie ściekać po ścianach budynku. Aby tego uniknąć, należy wybrać odpowiedni do powierzchni i rodzaju dachu kształt i średnicę rynny. Nie bez znaczenia jest materiał – pod tym względem wyróżnia się głównie rynny plastikowe i metalowe. Czym się różnią? Czym się kierować przy ich wyborze?
Spis treści
Systemy rynnowe – funkcje i rodzaje rynien
Podczas przygotowań do wykonania lub wymiany pokrycia dachu dużą wagę przykłada się do wyboru odpowiedniego materiału – z jednej strony trwałego, a z drugiej wpisującego się w estetykę budynku. Często znacznie mniej czasu i uwagi poświęca się na dobór odpowiedniego systemu rynnowego. Ten zaś pełni wiele istotnych funkcji, mających bezpośredni wpływ na stan i użytkowanie budynku. Na rynku dostępne są różne rodzaje rynien i rur spustowych – różniące się materiałem, z którego zostały wykonane, a także rozmiarem, kształtem przekroju czy kolorem. Aby wybrać optymalne, a przede wszystkim skuteczne rozwiązanie, warto przyjrzeć się poszczególnym rodzajom rynien, ich cechom i właściwościom materiałowym, przekładającym się zarówno na trwałość i efektywność systemu, jak i wygląd obiektu.
Najważniejsze zadania systemu rynnowego:
- efektywne odprowadzanie wody deszczowej i roztopowej z powierzchni dachu,
- ochrona elewacji i fundamentów budynku przed zalewaniem i zawilgoceniem, a w konsekwencji ich stopniowym niszczeniem,
- ochrona budynku przed przenikaniem wilgoci z wody opadowej.
Z czego składa się system rynnowy?
System rynnowy to zbiór elementów odpowiadających za skuteczne zbieranie wody deszczowej czy roztopowej z powierzchni dachu i odprowadzanie jej jak najdalej budynku. Do podstawowych elementów systemu należą: rynny i rury spustowe, a także narożniki, odpływy (leje spustowe), obejmy, haki, rynajzy, łączniki, narożniki, wylewki i obejmy. W jego skład mogą też wchodzić elementy uzupełniające, takie jak: rzygacz, łańcuchy, łapacz, sitko czy rewizja. Producenci najczęściej oferują kompletne zestawy, co eliminuje problem z zebraniem i precyzyjnym dopasowaniem wszystkich elementów.
Kryteria doboru systemu rynnowego
Podstawowym kryterium doboru odpowiedniego systemu rynnowego – zarówno w zakresie materiału, jak i kształtu, średnicy czy długości rynien i rur spustowych – powinno być określenie efektywnej powierzchni dachu (EPD). Do jej wyliczenia niezbędne będą następujące wymiary: wysokość od podstawy do zwieńczenia dachu (C), odległość od szczytu dachu do miejsca zakończenia (B), długość dachu. Można w tym celu skorzystać ze wzoru czy dostępnych w Internecie kalkulatorów lub zasięgnąć wiedzy fachowców, takich jak dekarze czy konsultanci producentów systemów rynien dachowych.
Efektywna powierzchnia dachu [EPD] w m2 = (C/2 + B) x długość
Istotny dla powyższych wyliczeń będzie również stopień nachylenia dachu i rodzaj konstrukcji – przykładowo dla dachów o spadku dachu mniejszym niż 10° lub płaskich maksymalna efektywna powierzchnia dachu będzie równać się powierzchni dachu. Z kolei w przypadku konstrukcji bardziej skomplikowanych, wymagających poprowadzenia rynny w łuk, należy zwiększyć EPD odpowiednio: o 10% – dla łuków zlokalizowanych do 2 m od odpływu, a o 5% – dla łuków umieszczonych powyżej 2 m.
Odpowiedni typ rynny i rozmiar rury będą uzależnione od materiału, z jakiego zostały wykonane. Szczegółowe wytyczne w tym zakresie znajdziemy m.in. na stronach producentów.
Przy doborze systemu należy również wziąć pod uwagę dostępne rodzaje rynien – materiał, z jakiego zostały wykonane. To od niego zależeć będą: trwałość systemu rynnowego, odporność na obciążenia i warunki atmosferyczne, ale także zakres i częstotliwość przeprowadzania niezbędnej konserwacji. Nie bez znaczenia pozostają też kwestie estetyczne – dobrze dobrany system powinien dopełniać wygląd budynku, tworząc spójną całość z pozostałymi jego elementami.
Czytaj też: Pokrycia dachów płaskich – rodzaje pokryć, kryteria doboru
Rodzaje rynien dachowych – rynny metalowe i z PVC
Systemy rynnowe dzieli się przede wszystkim ze względu na materiał, z jakiego zostały wykonane. Na tej podstawie wyróżnia się dwa podstawowe typy rynien i rur spustowych: plastikowe oraz metalowe. Systemy rynien metalowych są produkowane m.in. ze stali ocynkowanej i powlekanej powłoką poliuretanową, z tytan-cynku, aluminium czy miedzi.
Rynny dachowe plastikowe (PVC)
Rynny z PVC cieszą się dużą popularnością przede wszystkim ze względu na ich stosunkowo niską cenę – to najbardziej ekonomiczny wybór spośród dostępnych na rynku rozwiązań. Do ich głównych zalet zaliczyć też trzeba lekkość i związaną z tym łatwość montażu. Pod względem trwałości ustępują jednak miejsca rynnom wykonanym z metalu. Wprawdzie ich dużym atutem jest odporność na korozję, jednak ich żywotność jest znacznie niższa niż w przypadku rynien stalowych czy aluminiowych. Żywotność rynien wykonanych z PVC szacuje się na około 20-50 lat, zaś w przypadku niektórych rynien metalowych wynosi ona nawet powyżej 100 lat. Systemy wykonane z tworzyw sztucznych mogą być również bardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne, zwłaszcza w wyniku znacznych opadów deszczu czy śniegu. Do zalet należy bogata kolorystyka, pozwalająca na spójne wpisanie systemu w estetykę budynku. Nowsze technologie zakładają produkcję rynien z tworzyw sztucznych z dodatkiem m.in. akrylu, co ogranicza utratę koloru pod wpływem promieniowania UV.
Zalety rynien plastikowych:
- niska cena,
- lekkość i łatwość montażu,
- odporność na korozję (brak konieczności konserwacji),
- wysoka jakość przekładająca się na trwałość systemu,
- bogata oferta kolorystyczna.
Wady rynien plastikowych:
- mniejsza odporność na obciążenia i uszkodzenia mechaniczne (zwłaszcza w niższych temperaturach),
- krótsza żywotność w porównaniu z rynnami metalowymi,
- podatność na odkształcenia termiczne (duża rozszerzalność cieplna materiału),
- niższa odporność na działanie promieni UV (w niektórych rodzajach możliwe blaknięcie).
Rynny metalowe powlekane
Na rynku są dostępne różne rodzaje rynien metalowych. Wśród nich największą popularnością cieszą się modele powlekane – wykonane z blachy stalowej pokrytej ocynkiem i specjalną powłoką ochronną. Ich niezaprzeczalnym atutem są wysoka trwałość i wytrzymałość – zarówno na obciążenia wynikające choćby z intensywnych opadów deszczu czy śniegu, jak i uszkodzenia mechaniczne. Dzięki powłoce poliuretanowej rynny są zabezpieczone przed korozją i szkodliwym działaniem promieni UV, dzięki czemu przez lata zachowują swój kolor.
Zalety rynien metalowych powlekanych:
- wysoka odporność na uszkodzenia mechaniczne i czynniki pogodowe,
- stabilność wymiarowa przy znacznych wahaniach temperatury (zapewniająca szczelność systemu),
- łatwość montażu,
- uniwersalność (możliwość łączenia z elementami wykonanymi z innych materiałów),
- długa żywotność (80-100 lat),
- trwałość koloru (przy zastosowaniu odpowiednich powłok),
- bogata oferta kolorystyczna.
Wady rynien metalowych powlekanych
- wyższa cena (w porównaniu do systemów z PVC),
- niska odporność na obróbkę cieplną,
- ryzyko mechanicznego uszkodzenia powłoki (zagrożenie korozją).
fot. Freepik
Rynny ocynkowane
Rynny stalowe ocynkowane cechują się wyjątkową żywotnością, szacowaną na ponad 80 lat. Dzięki zabezpieczeniu stalowego rdzenia ocynkiem systemy takie są wyjątkowo odporne na działanie wilgoci, a także wystąpienie korozji. Rynny ocynkowane wyróżnia wysoka odporność na zmienne warunki atmosferyczne, w tym intensywne opady deszczu czy śniegu oraz znaczne wahania temperatur, które mogłyby doprowadzić do rozszczelnienia systemu. Oprócz wyższej – w porównaniu z rynnami z tworzyw sztucznych – ceny do wad produktów ocynkowanych należy zaliczyć konieczność profesjonalnego montażu. Poszczególne elementy łączy się za pomocą lutowania, co z jednej strony wymaga odpowiednich umiejętności i większych nakładów czasowych, z drugiej jednak – zapewnia trwałość i szczelność systemu.
Główne cechy rynien ocynkowanych:
- żywotność nawet powyżej 80 lat,
- wysoka odporność na uszkodzenia mechaniczne i korozję,
- trwałość i szczelność systemu,
- wysoka odporność na warunki atmosferyczne,
- konieczność specjalistycznego i czasochłonnego montażu,
- konieczność częstej konserwacji,
- wyższa cena w porównaniu z systemami z PVC.
Rynny tytan-cynk
Jedną z głównych zalet rynien tytan-cynk jest ich wyjątkowa trwałość – żywotność systemu wykonanego z tego materiału szacuje się na nawet powyżej 100 lat. Cechują się wysoką odpornością na zarysowania i uszkodzenia mechaniczne, a także czynniki pogodowe, w tym duże wahania temperatury. Sprawdzają się również przy dużych obciążeniach masą zalegającego śniegu czy podczas intensywnych opadów deszczu. Z upływem lat zmienia się ich wygląd – pokrywają się patyną, czyli warstwą tlenku, która poza walorami estetycznymi ma też właściwości ochronne (zapobiega korodowaniu nawet krawędzi ciętych elementów).
Najważniejsze cechy rynien tytan-cynk:
- długa żywotność, przekraczająca 100 lat,
- uniwersalność zastosowania,
- duża wytrzymałość mechaniczna,
- odporność na zarysowania i uszkodzenia,
- brak dodatkowych zabiegów konserwacyjnych,
- konieczność specjalistycznego montażu (lutowanie lub specjalne klejenie),
- patynowanie powierzchni,
- podwyższona odporność na działanie kwaśnych deszczy,
- wysoka cena.
Rynny miedziane
Ten rodzaj rynien pozostaje stosunkowo rzadkim wybieranym rozwiązaniem głównie ze względu na wysoką cenę elementów systemu. Warto jednak zwrócić na nie uwagę – to najtrwalszy spośród prezentowanych materiał, o trwałości dochodzącej nawet do 300 lat. Podobnie jak rynny tytan-cynk, także te wykonane z miedzi z czasem w naturalny sposób pokrywają się charakterystyczną patyną, która podnosi walory estetyczne systemu, a dodatkowo zabezpiecza materiał przed działaniem czynników atmosferycznych.
Najważniejsze cechy rynien miedzianych:
- wyjątkowa trwałość (nawet do 300 lat),
- odporność na uszkodzenia mechaniczne,
- odporność na czynniki pogodowe,
- niska rozszerzalność cieplna (zapewniająca szczelność systemu),
- patynowanie powierzchni,
- tylko naturalna kolorystyka,
- brak możliwości łączenia z elementami wykonanymi z innych materiałów,
- wysoka cena.

Rodzaje rynien a kształt przekroju
Najczęściej spotyka się rynny o przekroju półokrągłym, który umożliwia szybkie i efektywne odprowadzanie spływającej z powierzchni dachu wody. Taka budowa rynny ogranicza zatem ryzyko powstawania zatorów i spiętrzania się wody. Na rynku dostępne są również modele półeliptyczne – zachowujące dużą przepustowość przy stosunkowo niewielkich rozmiarach, a także rynny trapezowe i prostokątne – o ciekawym wizualnie kształcie, ale często o mniejszej wytrzymałości na obciążenia mechaniczne. Rynek systemów rynnowych stale się rozwija, dlatego w ofertach ich producentów znajdziemy też rzadziej spotykane rozwiązania, takie jak rynny gzymsowe (ciągłe) – wykonywane jako jeden element, bez dodatkowych łączeń.
Rosnącym zainteresowaniem wśród inwestorów i architektów cieszy się też system ukrytej rynny, polegający na umieszczeniu rynien bezpośrednio pod krawędzią połaci i przykryciu ich specjalną maskownicą oraz schowaniu elementów odprowadzających wodę w dachu i elewacji.
Publikacja artykułu: styczeń 2025 r.