Rosyjska agresja na Ukrainę sprawiła, że dotychczasowy kształt systemu energetycznego w Europie stracił rację bytu. Ceny energii w 2022 roku poszybowały do poziomów, które zmusiły poszczególne kraje i całą UE do interwencji w celu ustabilizowania sytuacji. W obliczu nowych uwarunkowań pojawiła się konieczność znalezienia nowego modelu, bardziej odpornego na tego rodzaju zagrożenia. Tym samym pojawił się kolejny czynnik wspierający rozwój rozproszonych i niezależnych od importu paliw kopalnych źródeł wytwórczych. Tymczasem, jak wynika z najnowszego raportu PMR „Rynek farm OZE w Polsce 2023. Analiza rynku i prognozy rozwoju fotowoltaiki i elektrowni wiatrowych na lata 2023-2028” pomimo dużych oczekiwań i możliwości inwestycyjnych branży OZE jej uczestnicy muszą mierzyć się z wieloma barierami.
Rynek farm OZE – zaawansowane procesy inwestycyjne, ale podejście inwestorów coraz bardziej zachowawcze
W 2023 r. rynek farm OZE wchodził z bagażem w postaci narzuconego pułapu cenowego, powyżej którego nałożony jest na wytwórców energii obowiązek przekazania odpisu na Fundusz Wypłaty Różnicy Cen. W oczywisty sposób zaburza to relacje rynkowe i uderza w przychody producentów energii, co w konsekwencji przekłada się na ograniczone budżety inwestycyjne. Niestety nie był to jedyny negatywny czynnik wpływający na klimat inwestycyjny w branży farm OZE. W dniach 23 i 30 kwietnia 2023 roku w związku z dużym nasłonecznieniem miały miejsce historycznie pierwsze ograniczenia generacji ze źródeł fotowoltaicznych zarządzone przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Były one wynikiem nadwyżki produkcji energii elektrycznej względem zapotrzebowania, które w tych dniach było stosunkowo niskie (dni wolne od pracy). Ogłoszona pod postacią zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej skala nadpodaży energii elektrycznej ze źródeł OZE w wymienionych dniach przekroczyła kolejno 3 GW i 2,3 GW. Tego rodzaju działania wprowadziły dużą nerwowość wśród inwestorów, zwłaszcza że przez długi czas nie było wiadomo, czy przysługiwać będą z tego tytułu jakiekolwiek rekompensaty. Dopiero 19 maja 2023 roku, na około miesiąc po pierwszym wyłączeniu, przekazano oficjalnie informację o pozytywnej decyzji w sprawie udzielania odszkodowań finansowych z tytułu poniesionych strat.
Producentom energii z lądowych farm wiatrowych początek roku także przyniósł spore rozczarowanie. Wprawdzie pod koniec kwietnia 2023 r. weszła w życie długo oczekiwana nowelizacja ustawy odległościowej łagodząca zasadę 10H. Niestety dla branży wiatrowej w ostatniej chwili zmienione zostały wypracowane wcześniej zapisy zmniejszające minimalną odległość turbin do 500 m od zabudowań mieszkalnych, po przeprowadzeniu dodatkowych konsultacji ze społecznością gminy, a także po wykonaniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, która jest wykonywana w ramach MPZP. Granica ta została ostatecznie przesunięta na 700 m, co będzie wywoływać liczne reperkusje i realnie ograniczy rozwój nowych mocy w porównaniu do wcześniejszych zapowiedzi.
Pomimo niezmiennie pozytywnych długofalowych perspektyw rynku farm OZE ostatnie miesiące przyniosły więc kilka istotnych zmian, które nie mogły zostać odebrane pozytywnie przez jego uczestników. „Inwestorzy działający w segmencie farm OZE oceniają sytuację indywidualnie, natomiast część z nich deklaruje wstrzymanie planowanych inwestycji i obserwację rozwoju sytuacji” – mówi Marcin Uryga, starszy analityk rynku budowlanego w PMR i autor raportu. „Decyzja o kontynuowaniu lub wstrzymaniu projektu uzależniona jest od wielu czynników, wśród których najczęściej wymieniane są: stopień zaawansowania projektu, skala działalności inwestora oraz długość horyzontu inwestycyjnego” – dodaje.
Rozdrobniony rynek farm fotowoltaicznych
W Polsce działa już kilka tysięcy instalacji fotowoltaicznych o mocy przekraczającej 50 kW. Przekłada się to na ogromne rozdrobnienie rynku. Intensywny rozwój skutkuje dużą liczbą oddawanych MW (w tym coraz większych instalacji), pojawienie się nowych graczy prowadzi do przejmowania rozwijanych od lat portfeli, zmiany strategii działających na rynku inwestorów także przekładają się na liczne przetasowania. W dodatku zmiany właścicielskie zachodzą na nim bardzo często i są niezwykle dynamiczne, co powoduje, że uchwycenie aktualnego stanu rzeczy nie jest sprawą prostą.
Analiza działających farm fotowoltaicznych pod kątem właścicielskim przeprowadzona przez PMR umożliwiła stworzenie aktualnego rankingu 25 największych inwestorów. Wśród liderów rynku znajdują się zarówno firmy dysponujące siecią relatywnie niewielkich instalacji, jak również właściciele pojedynczej, ale za to ogromnej farmy fotowoltaicznej. Marcin Uryga dodaje, że grupa liderów rynku jest wewnętrznie zróżnicowana także pod względem regionalnego rozkładu posiadanych farm. Poniższa mapa potwierdza różnorodność największych inwestorów na rynku PV. „Oczywiście należy brać poprawkę na specyfikę poszczególnych regionów. W najsłabszych województwach instalacja o mocy zaledwie kilku MW wystarczyła, by w obrębie analizowanej grupy zyskać miano lidera, podczas gdy w większości województw trzeba było dysponować zasobem idącym w kilkadziesiąt MW” – mówi.
Rynek farm OZE – scenariusze rozwoju
Z uwagi na dużą niepewność sytuacji rynkowej oraz istotny wpływ gwałtownych zmian cen ogółem i cen energii, jak również obserwowane w ostatnich miesiącach dynamiczne zmiany wskaźników makroekonomicznych, przygotowaliśmy prognozy rozwoju sytuacji na rynku farm PV i lądowych instalacji wiatrowych w trzech scenariuszach. Oprócz scenariusza bazowego, przedstawiającego, naszym zdaniem, najbardziej prawdopodobną prognozę rozwoju rynku, prezentujemy w raporcie również alternatywne scenariusze (wysokich i niskich cen energii).
Informacje o raporcie „Rynek farm OZE w Polsce 2023. Analiza rynku i prognozy rozwoju fotowoltaiki i elektrowni wiatrowych na lata 2023–2028”
Raport Rynek farm OZE w Polsce 2023 szczegółowo analizuje i przedstawia charakterystykę rynku farm OZE oraz jego prognozy rozwoju w podziale na trzy główne segmenty – farm fotowoltaicznych, lądowych farm wiatrowych oraz morskich farm wiatrowych. Na potrzeby niniejszego raportu PMR przeprowadził 20 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) z przedstawicielami inwestorów działających w branży farm OZE. Dokonano również szczegółowego przeglądu danych własnych oraz pochodzących z ogólnodostępnych źródeł.
Dokładne informacje o raporcie są dostępne pod TUTAJ.
Publikacja artykułu: lipiec 2023 r.
